Het Kaaps Viooltje: Meer dan een suffe plant in oma’s vensterbank.
Heb jij het wel eens meegemaakt dat je verknocht raakte aan een plantensoort waarvan je nooit had gedacht er eentje van in huis te halen? Het overkwam mij met de Saintpaulia, beter bekend als het Kaaps Viooltje. Ik ga je er hieronder alles over vertellen. Maar wees gewaarschuwd… Het lezen van deze blog kan een serieuze obsessie veroorzaken….
Mijn eerste kennismaking met Saintpaulia’s was toen mijn oog viel op een eenvoudig, veel voorkomend Kaaps Viooltje met roze bloemetjes. Het viel me op dat de bloemblaadjes een beetje glinsterden. ‘Wat bijzonder’, dacht ik, ‘Moeder Natuur heeft met glitters gestrooid toen ze deze maakte’. Ik besloot er 2 mee te nemen en ze te gebruiken voor een klein experimentje waar ik mee bezig was.
Mijn 2 nieuwe aanwinsten werden op Instagram opgemerkt door Wilko, een kweker uit de buurt van Arnhem. Klik hier voor zijn Instagram account. Als jongetje was het Kaaps Viooltje één van de eerste planten die hij ging stekken en nu, jaren later, was hij toevallig net begonnen ze professioneel te kweken. Ik kreeg een prachtige bonte soort van hem en dit was het startschot voor mijn zoektocht naar meer bijzondere Saintpaulia’s.
De wereld van de Saintpaulia
Ik ging online zoeken naar informatie en ontdekte dat er een hele wereld schuil gaat achter die eenvoudige, een beetje ouderwetse plantjes met glitterbloemen. Er zijn honderden soorten, er worden shows georganiseerd, er bestaan speciale clubs of societies, Facebookgroepen, er is speciale potgrond voor Kaapse Viooltjes en zelfs speciale potten. Ik raakte gelijk verliefd op de mooie, bijzondere bonte soortjes maar de ‘Saintpaulia wereld’ bevindt zich duidelijk buiten Nederland waardoor het niet gemakkelijk is ze te vinden.
Vooral in het oosten van Europa schijnen ze makkelijk verkrijgbaar te zijn in de tuincentra en ook in Amerikaanse webshops heb ik ze voorbij zien komen. Uiteindelijk vond ik een Duitse verzamelaar en via hem heb ik nu zelf een bescheiden collectie van vooral de kleine bonte soortjes.
Achtergrond
Het Kaaps Viooltje behoort tot de Gesneriad familie en werd in 1892 ontekt door Baron von St. Paul (1860-1940), een Duitse koloniale bewindsvoerder in Oost-Afrika. Hij vond de plant op de vochtige rotsen in het Usambara gebergte in Tanzania. Hij stuurde zaadjes van de plant naar zijn vader, een amateurbioloog, in Duitsland. Een jaar later werd de wetenschappelijke omschrijving geformuleerd en kreeg het plantje de naam Saintpaulia, vernoemd naar haar ontdekker. Het Kaaps Viooltje werd pas na zijn dood populair als kamerplant.
“In Duitsland wordt het Kaapse Viooltje ‘Usambaraveilchen’ genoemd, naar de vindplek.”
Saintpaulia’s leven in de bergen van Kenia en Tanzania, op vochtige rotsen in de schaduw van bomen. Veel van de inheemse Saintpaulia’s worden bedreigd door het verlies van hun leefgebied. Dit zo veel voorkomende Kaapse Viooltje is eigenlijk één van de meest zeldzame planten ter wereld.
De afstammelingen van deze zeldzame inheemse Sainpaulia soorten worden tegenwoordig gekweekt door verzamelaars en hobbyisten over de hele wereld. Er zijn vele soorten prachtige hybriden die heel anders zijn dan hun eenvoudige voorouders.
Soorten
Kaapse Viooltjes worden onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: rozetplanten en de zogenaamde ‘trailing’ planten.
Rozetplanten
De blaadjes van de rozet planten groeien vanuit het midden en bestaan uit 1 rozet. De bloemen groeien uit het midden van de rozet.
Trailing planten
De trailing planten hebben meerdere stengels en meerdere rozetten. Het lijkt of ze groeien als een kruipende plant. De bloemen groeien kris kras door de plant uit de verschillende rozetten.
Grootte
Saintpaulia’s worden voor wat betreft hun grootte opgedeeld in vier categorieën, namelijk:
Groot – 40 cm of groter in diameter met bloemen die tot 7.5 cm groot kunnen worden.
Standaard – 20-40 cm in diameter met bloemen die tot 5 cm groot zijn.
Semi-miniatuur – 15-20 cm in diameter met bloemen tot 4 cm groot.
Miniatuur – tot 15 cm in diameter met bloemen tot 2 cm groot.
Onder de miniaturen vallen ook de zogenaamde micro-mini’s, met een diameter van 7.5 cm of minder.
Verzorging
Potgrond
Het is belangrijk dat de potgrond licht, los en luchtig is. Gewone potgrond gemengd met perliet is een goede mix. Zelf gebruik ik kokos aarde vermengd met perliet en sinds kort heb ik de mini’s overgezet naar Lechuza Pon.
Over het Pon experiment kan ik nog niet veel zeggen voor de lange termijn maar tot nu toe doen ze het erg goed.
Standplaats
Een lichte plek zonder te veel direct zonlicht. Een vensterbank op het oosten of het westen is perfect.
Water geven
Ik moet eerlijk toegeven dat ik het vaak niet doe maar Saintpaulia’s hebben hun water het liefst op kamertemperatuur. Er zijn verschillende theorieën over hoeveel, of liever gezegd hoe vaak ze water zouden moeten krijgen. De één zegt vochtig houden en de ander laat ze uitdrogen tussen de gietbeurten. Ik ga het liefst aan de veilige kant zitten door ze uit te laten drogen; een uitgedroogde plant is makkelijker op te lappen dan een verzopen plant. Wanneer ik mijn planten heb leren kennen dan weet ik wanneer ze water nodig hebben door de pot op te tillen en te voelen hoe licht of zwaar die is. Blind vertrouwen op een vast schema van bijv. 1x per week doe ik nooit. Het beste is om te kijken naar je plant, te voelen aan de pot en je vinger in de aarde te steken.
Het water geven zelf kun je het beste van onderen doen, vanaf een schotel of door een laagje water in de buitenpot te gieten zodat de plant het water zelf op kan nemen.
De blaadjes schijnen gevoelig te zijn voor water, ze zouden bruine vlekken krijgen wanneer ze in aanraking met (koud) water komen. Ik heb hier mijn twijfels over want in de natuur zal er vast eens een regenbuitje vallen… Toch neem ik het zekere voor het onzekere en geef ik netjes water vanaf een schotel. Vergeet niet de restjes water weer uit de schotel of pot te gieten, natte voeten worden niet gewaardeerd kan ik helaas uit ervaring zeggen.
Voeding
Wat Saintpaulia’s volgens de experts precies nodig hebben aan voeding, weet ik niet. Ik gebruikte voorheen altijd gewone vloeibare voeding voor kamerplanten van Pokon. Ik ben nooit heel consequent in het voeden van mijn planten geweest, misschien 1x per 1 á 2 maanden vanaf maart tot en met september.
Sinds kort ben ik overgestapt naar Liquid Gold Leaf (klik hier) en ben ik wat regelmatiger gaan voeden. Al mijn planten krijgen nu om de gietbeurt voeding. Ze lijken het allemaal erg lekker te vinden!
Verpotten
Kaapse Viooltjes zijn graag potgebonden, het bevordert de bloei. Gebruik dus een niet te grote pot. Wel is het goed om ieder half jaar verse potgrond te geven. Je kunt dan dezelfde maat pot weer gebruiken.
Vermeerderen
Het stekken van Saintpaulia’s is heel makkelijk en ontzettend leuk. Het lukt bijna altijd en uit 1 blaadje komen meerdere nieuwe plantjes. Het is heel simpel:
Knip een blaadje met een stukje steel af met een schoon mesje of schaar, doop het als je wilt in stekpoeder en zet het in luchtige, licht vochtige aarde.
Soms droogt een pas gestekt blaadje uit voordat het wortels heeft gemaakt. Om dit te voorkomen kun je het stekje in een doorzichtig bakje zetten om de luchtvochtigheid te verhogen.
Naast de normale alom bekende Kaapse Viooltje zijn er dus talloze hybride soorten op de markt die stuk voor stuk heel bijzonder zijn. Helaas zijn ze in Nederland moeilijk te krijgen maar wie weet komt daar binnenkort verandering in. Zou jij zo’n bijzonder soortje willen hebben? Laat het me weten in de reacties!
Eén reactie
Goedenavond,
Ik ben bezig met het opkweken van Saintpaulia’s sinds begin vorig jaar. Nu ben ik helemaal verliefd geworden op de plantjes met de bijzonder mooi gekleurde bladeren en op de soorten met bijzonder gekleurde bloemen. Weet jij misschien een adresje om aan blaadjes te komen? Ik hoor het graag!
Groetjes JanneMarie van Dam